Η έλλειψη βασικών μητρικών φροντίδων και η εξάρτηση μιας γυναίκας–μητέρας από ουσίες υποκατάστατες «μητρότητας»


ΛΥΓΕΡΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΥ

Σε αυτή τη διημερίδα θα παρουσιάσω την περίπτωση μιας ασθενούς μου, η οποία έπασχε από έλλειψη μητρικής φροντίδας. Το αποτέλεσμα ήταν να αναζητήσει έναν ονειρικό κόσμο. Τον κόσμο αυτόν κατάφερε να τον βρει μέσα από ναρκωτικά προϊόντα υποκατάστατα της μητρότητας. Αυτό αν και εκ των έξω φάνηκε να είναι καταστροφικό, για το ίδιο το υποκείμενο ήταν εξιλεωτικό για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ορμώμενοι απ’ αυτό που ιδιαιτέρως για την γυναικεία ψυχολογία αποκαλούμε δευτερογενή ναρκισσισμό δεχόμαστε την επίδρασή του ως πηγή ζωής η οποία όμως χρειάζεται επαρκή <<διατροφική>> υποστήριξη εκ των έξω. Τότε μπορεί να αποτελέσει για την εξελισσόμενη «κόρη» δεξαμενή συναισθημάτων και σκέψης για το μέλλον. Το αποτέλεσμα είναι η ζωντάνια, η απαραίτητη για την ψυχική της επιβίωση. Κατ’ ουσία αποτελεί τον πρωταρχικό πυλώνα αγάπης για τον εαυτό της. Όμως, στη συγκεκριμένη ασθενή με την οποίαν θα ασχοληθώ όλα αυτά ήταν ανύπαρκτα όταν ξεκίνησε την ανάλυσή της. Θα χρησιμοποιήσω τη μεταφορά ενός λουλουδιού για να περιγράψω το πολύπλοκο ψυχικό φαινόμενο, που αντιπροσωπεύει η εξάρτηση από τα ναρκωτικά στη συγκεκριμένη κλινική περίπτωση: Ένα λουλούδι μπορεί να ανθίσει με τα χάδια του ήλιου και το νερό. Κατά καιρούς τα σύννεφα και η βροχή το αναζωογονούν. Χωρίς αυτά μπορεί να αντέξει για λίγο, προτού μαραθεί. Έτσι και στην περίπτωση της ασθενούς μου η έλλειψη βροχής, σύννεφων, χαδιού του ήλιου και ομορφιάς του ανέμου είχαν σαν αποτέλεσμα το λουλούδι που λεγόταν «Ηρώ» να μαραθεί. Η ασθενής μου έχοντας στερηθεί βασικής μητρικής φροντίδας ως «κόρη», διαίρεσε τον εαυτό της από νωρίς στα δυο. Αργότερα, αποκάλεσε παντοδυναμικά το ένα της κομμάτι «Μαμά», αντιπροσωπευόμενο από την ομορφιά του ναρκωτικού, το άλλο δε κομμάτι της «Μωρό» το οποίον επιζητούσε σε μια κατάσταση ασυνείδητου θεατρινισμού τη Μαμά του που έπρεπε να βρίσκεται διαρκώς δίπλα της και μέσα σε μία σύριγγα ναρκωτικής ουσίας. Η ναρκωτική ουσία ήταν γεμάτη με ονειρική μητρική φροντίδα που έσβηνε κάθε ψυχικό πόνο του παρελθόντος. Το Μωρό δίπλα στη σύριγγα ήταν μονίμως καχύποπτο όσο η δράση του φαρμάκου εξασθενούσε. Συγχρόνως ήταν γεμάτο με αυξανόμενες επιθυμίες και δικαιώματα στη φροντίδα. Τέλος, θα αναδείξω στην παρούσα εργασία μου, πώς κατέστη δυνατό να διαμορφωθεί μία «Κόρη», μία «Γυναίκα» και μία «Μητέρα» από το ίδιο αυτό άτομο. Βασικά οι μεταμορφώσεις αυτές παρήχθησαν ως ανεσταλμένες φάσεις θηλυκότητας. Συνέβη δε αφότου αιστάνθηκα στην αντιμεταβίβαση την ανάγκη να θέσω τον εαυτό μου στη διάθεση των υπερβολικών αναγκών αυτής της ασθενούς μου και να υπάρξω ως στοιχειώδες αντικείμενο γνησιότητας και δοτικότητας σε αντικατάσταση της σύριγγας/μάνας της.