-
Η συμβολοποίηση της τεκνοποίησης στην ψυχανάλυση
Η γυναικεία τεκνοποίηση είναι μια παλινδρομική εμπειρία. Σε ένα πρώτο επίπεδο, αφορά στη βιολογική διαδικασία της γυναίκας. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, έχει σχέση με την ψυχολογική διαδικασία της αναζήτησης του οιδιποδειακά απολεσθέντος πέους και της εκ νέου ενδοβολής του με τη μορφή ονειρικού κυήματος στην έφηβη. Σε ένα τρίτο επίπεδο σχετίζεται με την ανάμνηση της…
-
Η γυναικεία μελαγχολία μέσα από τη «Φθινοπωρινή Σονάτα» του Bergmann
Η «Φθινοπωρινή Σονάτα» του Bergmann αναδεικνύει το συγκρουσιακό δράμα ανάμεσα σε δύο γυναίκες: μάνα και κόρη. Η κατανόηση αυτής της τραγικής όσο και κλασικής σύγκρουσης συμβάλει τα μέγιστα στην ψυχανάλυση μιας πολύπλοκης σχέσης αλλά κυρίως στην εξερεύνηση του γυναικείου ναρκισσισμού. Η σκηνοθεσία αυτού του δράματος λαμβάνει χώρα σ’ ένα δωμάτιο – κάτι που αναπόφευκτα μας…
-
Η γυναικεία μεταβίβαση στην ψυχανάλυση με την έφηβη. Μία κλινική περίπτωση.
Η μητρότητα και η γονιμότητα της γυναίκας οδηγούν στην μετουσίωση της σεξουαλικής επιθυμίας. Η μεταβίβαση στη ψυχανάλυση υπηρετεί την μετουσίωση τέτοιων στοιχείων. Στην ανάλυση των εφήβων ερχόμαστε μπροστά σε εκδραματίσεις. Πρόκειται συνήθως περί αυτοκαταστροφικών προδιαθέσεων. Η αναβίωση της οιδιποδειακότητας τους δημιουργεί συγχυτικές καταστάσεις. Η παιδική αμνησία επικαλύπτει τις σεξουαλικές ενορμήσεις. Κατά συνέπεια η δυνατότητα του…
-
Η έλλειψη βασικών μητρικών φροντίδων και η εξάρτηση μιας γυναίκας–μητέρας από ουσίες υποκατάστατες «μητρότητας»
Σε αυτή τη διημερίδα θα παρουσιάσω την περίπτωση μιας ασθενούς μου, η οποία έπασχε από έλλειψη μητρικής φροντίδας. Το αποτέλεσμα ήταν να αναζητήσει έναν ονειρικό κόσμο. Τον κόσμο αυτόν κατάφερε να τον βρει μέσα από ναρκωτικά προϊόντα υποκατάστατα της μητρότητας. Αυτό αν και εκ των έξω φάνηκε να είναι καταστροφικό, για το ίδιο το υποκείμενο…
-
Η γυναικεία ανατομία συνιστά τη βάση της σεξουαλικής της επιθυμίας
Προτού εκφράσουμε άποψη περί της γυναικείας ενδοψυχικής πραγματικότητας θα επικεντρωθούμε στο προφανές: η διαμόρφωση των εξωτερικών χαρακτηριστικών της γυναικείας παρουσίας συνιστά την ανατομία της η οποία έχει περιγραφεί ως ευνουχισμένη. Αυτό κατ’ αντιστοιχία θεωρεί ως δεδομένη την φυσιολογία της ανδρικής ανατομίας. Μία τέτοια παραδοχή θα ήταν εκ προοιμίου σίγουρο ότι δεν θα μπορούσε ποτέ να…
-
Η δύναμη της θηλυκότητας και η αδυναμία κατανόησής της
Το μέχρι πρότινος συναισθηματικό αδιαμφισβήτητο της γυναικείας κατωτερότητας και της ανδρικής υπεροχής είχε αποτελέσει την πρώτη ιστορική φάση της οιδιπόδειας κατάστασης. Σήμερα φαίνεται να διανύουμε αυτό που θα αποκαλούσαμε δεύτερη φάση του οιδιπόδειου συμπλέγματος. Σύμφωνα μ’ αυτό υπάρχει μία διανοητική αποδοχή στην υποστήριξη της θέσης πολλών ασθενών ότι υπάρχει ισότητα μεταξύ των φύλων.
-
Η θηλυκότητα στη γυναίκα
Επιχειρώ να μελετήσω τη θηλυκότητα στη γυναίκα (διότι και ο άνδρας έχει θηλυκότητα διαφορετικής βέβαια ποιότητας) μέσα από τα δίπολα: ενεργητικότητα-παθητικότητα, φαλλικό-ευνουχισμένο, αρσενικό-θηλυκό. Καθένα από αυτά τα δίπολα μπορούμε να πούμε ότι χαρακτηρίζει κάποιες περιόδους ψυχοσεξουαλικής εξέλιξης αλλά η επαλληλία τα διέπει επίσης. Έτσι και κάπως σχηματικά θα λέγαμε πως τα ζεύγη ενεργητικό-παθητικό και φαλλικό-ευνουχισμός…
-
Οι ηρωίδες των παραμυθιών στο ντιβάνι της ψυχανάλυσης
Ο οργανωμένος μύθος είναι η πλέον ακραία συμβολική αναπαράσταση της πραγματικότητας. Φτάνει μάλιστα στο απίθανο σημείο ώστε ένας διαχρονικός μύθος να μπορεί δυνητικά να ερμηνεύσει τα μυστήρια του σύμπαντος σε επίπεδο γυναικείας ανάλυσης. Αυτό θα φέρει κοντά στη συνείδηση της λειτουργίας του θηλυκού ψυχισμού κάτι σημαντικό από το ασυνείδητο του. Πρόκειται για συνάντηση δύο κόσμων…
-
Γυναικείες επιτυχίες και αποτυχίες στη μετουσιωτική διαδικασία του Οιδιπόδειου συμπλέγματος
Η Οιδιπόδεια κατάσταση στη γυναικεία της διάσταση είναι άκρως ιδιάζουσα και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή ως προς τα κενά που παρουσιάζει η βασική της εκδοχή. Η κύρια διαφοροποίηση της γυναικείας κατάστασης αναφέρεται στο τετελεσμένο του ευνουχισμού. Αυτό συνιστά μία πανίσχυρη φαντασίωση η οποία επεκτείνεται σε όλα τα επίπεδα της γυναικείας ψυχολογίας. Χαρακτηρίζεται από αποφασιστικότητα, αδιαπραγμάτευτη σταθερότητα…
-
Η εμπλοκή της οικογένειας στην εξέλιξη του εφήβου
Στην παιδική ηλικία η ωρίμανση εξαρτάται από την «αποκοπή από την συμβιωτική μεμβράνη για να γίνει ένα αυτόνομο παιδί» (Mahler 1963) και αποτελεί την πρώτη διαδικασία διαφοροποίησης. Στην εφηβική ηλικία η απόρριψη των οικογενειακών δεσμών και η χαλάρωση του δεσμού με το νηπιακό αντικείμενο έχει σκοπό να γίνει το άτομο ένα μέρος της κοινωνίας του…
-
Ο ναρκισσιστικός πόνος στην οικογένεια
Το οιδιπόδειο σύμπλεγμα αποτελεί την πλέον πολύπλοκη και κατά πολλούς αινιγματική κατάσταση στην ψυχική εξέλιξη του ατόμου και το ωθεί σε μια ατέρμονη αναζήτηση του νοήματος του Είναι του πρώτα μέσα στην «οικογένεια» και στη συνέχεια στα οικογενειακά υποκατάστατα της κοινωνίας. Κατά την ψυχαναλυτική διαδικασία οι οικογενειακές σχέσεις διερευνώνται και ερμηνεύονται επί τη βάση της…
-
Η θυσία και η ενοχή, πυλώνες της οικογενειακής σκηνής
Την εποχή της πρωταρχικής ορδής οι άνθρωποι ζούσαν σε σπηλιές. Αργότερα ζούσαν μέσα σε σπίτια. Σήμερα ζουν εντός ενός σχηματισμού βασιζόμενου στο οιδιπόδειο σύμπλεγμα και αποκαλείται ‘οικογένεια’ – έναν όρο ψυχολογικό που έχει κυριαρχήσει σε κάθε επίπεδο και βασικά σε βάρος της ατομικότητας. Πρόκειται για έναν δυναμικό όρο που διαρκώς αλλάζει και κατά βάση υποδηλώνει…
-
Η πολυμορφία των οιδιποδειακών διαδρομών στον οικογενειακό αστερισμό
Τα οικογενειακά συμπλέγματα («του αποθηλασμού», «της παρείσφρησης», «του οιδιπόδειου»), αποτελούν την πρώτη μεγάλη φιλόδοξη στιγμή του Λακανισμού, ως προς τη διαμόρφωση του ατόμου. Κατά τον Ruffiot, το οικογενειακό ψυχικό όργανο, προϋπάρχει εξελικτικά της εξατομίκευσης του ψυχισμού του ατόμου. Η εξελικτική πορεία του ατόμου καταλήγει συνήθως στο οιδιπόδειο σύμπλεγμα και όλα τα παρεπόμενά του. Αυτό όμως…
-
Οικογενειακό σύστημα και μερικές ενορμήσεις
Ως φαινόμενο και ως εννοιολογία, η οικογένεια συγκροτείται πέραν του αδιαφοροποίητου “σεξουαλισμού”, τουτέστιν της αναγωγής της σε παίγνια άποιας-ποσοτικής σεξουαλικής-λιβιδινικής “ενέργειας”. Η διάσταση και η έννοια της λίμπιντο ενυπάρχουν, αλλά δεν επαρκούν για την ανάλυση ούτε του οικογενειακού φαινομένου, ούτε της σχέσης σεξουαλικότητας και οικογένειας. Η σχέση σεξουαλικότητας και οικογένειας αναλύεται προσφορότερα μέσω της προσφυγής…
-
Διαγενεακό τραύμα και κρυπτικό αντικείμενο
Με αφορμή μία κλινική περίπτωση θα εξετάσω την έννοια του διαγενεακού τραύματος και τις σχετικές με αυτό θεματικές που μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά μέσα από την διακίνηση ασυνείδητων φαντασιώσεων, οι οποίες ευνοούν ασυνείδητες ταυτίσεις με τον πρόγονο-θύμα. Από την αρχαιότητα ήταν γνωστή η διαγενεακή μεταβίβαση ψυχικών καταστάσεων, π.χ. η κληρονομική ενοχή, που ο Φρόιντ αναφέρει…