Αυνανισμός vs Συνουσία – Ομοιότητες και διαφορές: Η σημασία της φαντασιακής απόστασης εκ του αντικειμένου στην ανάλυση


Βασίλειος Μαούτσος.

Στη ψυχαναλυτική πρακτική συχνά συναντάμε ασθενείς οι οποίοι προτιμούν τον αυνανισμό έναντι της συνουσίας. Παρακάμπτουν δι’ αυτού του τρόπου σε κάποιο σημαντικό βαθμό την διάσταση του διαφορετικού που φοβούνται ότι θα επιβληθεί ενστικτικά στη φαντασίωσή τους προκειμένου να επιτύχουν ετεροφυλοφιλική διέγερση. Άλλοτε θεωρούν ότι είναι πλεονέκτημα η επανάληψη του γνωστού και δεδομένου ώστε συχνά εξασκούνται ποικιλοτρόπως στην αναστολή της εκσπερμάτισης τους και κατ’ αυτό τον τρόπο εκλογικεύουν τη στάση τους διατεινόμενοι ότι μεγιστοποιούν την ηδονή που συνεπάγεται η ομοιομορφία και ο αυτό-έλεγχος. Σε άλλες περιπτώσεις και πέραν άλλων διευκολυντικών παραμέτρων σχετικών με τον αυνανισμό (π.χ. εξασφάλιση απομόνωσης) παρατηρείται προ μιας συνουσιακής επαφής το φαινόμενο να προηγείται αυνανισμός με την εκλογίκευση και πάλι ότι κατ’ αυτή την ομοφυλο-ετεροφυλοφιλική μίξη καθυστερεί και ενισχύεται η μετέπειτα εμπειρία της συνουσίας. Εν γένει, θα λέγαμε ότι ενώ ο αυνανισμός είναι μία εμπειρία με σημαντικότατα μηχανιστικού τύπου χαρακτηριστικά – τόπο, τρόπο, περιβάλλον, χρόνο, προφορικό λόγο, αισθήσεις ερεθισμού, αισθήματα, μιυκές κινήσεις, νοήματα, φαντασιώσεις – η συνουσία ενέχει όλα τα θετικά και τα αρνητικά ενός απροσδόκητου, ερωτικού και νέου βιώματος. Αυτές είναι σημαντικότατες διαφορές για κάτι που φαινομενικά και στις δύο περιπτώσεις καταλήγουν στο ίδιο αποτέλεσμα. Αναζητώντας την αρχική διαφοροποίηση μεταξύ των δύο αυτών καταστάσεων καταλήγουμε σε μία άκρως σημαντική ψυχαναλυτική κατανόηση: εν τέλει η συνουσία δεν εξυπηρετεί πρωτίστως την γονιμοποίηση ούτε είναι πρωτίστως φορέας ηδονής. Η συνουσία πάει πολύ πέραν του μηχανιστικού δεδομένου που εξυπηρετεί ο αυνανισμός διότι πειραματίζεται διαρκώς με νέες λιβιδινικές επενδύσεις που αναμφίβολα συνιστούν κατά πολύ την οικονομικά σημαντικότερη ανάγκη της αυθόρμητης έκφρασης του ψυχισμού προς επένδυση και οιδιπόδεια ώθηση. Συνεπώς, το ερώτημα που αναπόφευκτα τίθεται αναφορικά με το παρόν συνέδριο αφορά το κατά πόσον στη περίπτωση της ψυχανάλυσης η εξ αποστάσεως και άνευ πλαισίου τεχνολογική εξέλιξη (χρήση κομπούτερ στη θέση του πλαισίου) με την επικάλυψη της διαφορετικότητας από την ποικιλομορφία και διαφορετικότητα του πλαισίου θα μπορούσε ποτέ να αποδειχτεί ευεργετική σε περιπτώσεις νευρωτικών, μεθοριακών και ψυχωτικόμορφων διαταραχών (π.χ. malignant hysteria) όταν η μεταβιβαστική συνιστώσα είναι εκ των ον ουκ άνευ της ανάλυσης. Αντιθέτως, μεθοριακές και καταθλιπτικές διαταραχές ακατάλληλες (εν μέρει ή, εν όλω) προς επένδυση μπορεί να επωφεληθούν προσωρινά και σε μεγάλο βαθμό.