Ξανθή Σταυριανού-Χαλίδα
Τα οικογενειακά συμπλέγματα («του αποθηλασμού», «της παρείσφρησης», «του οιδιπόδειου»), αποτελούν την πρώτη μεγάλη φιλόδοξη στιγμή του Λακανισμού, ως προς τη διαμόρφωση του ατόμου. Κατά τον Ruffiot, το οικογενειακό ψυχικό όργανο, προϋπάρχει εξελικτικά της εξατομίκευσης του ψυχισμού του ατόμου. Η εξελικτική πορεία του ατόμου καταλήγει συνήθως στο οιδιπόδειο σύμπλεγμα και όλα τα παρεπόμενά του. Αυτό όμως που κατ’ εξοχήν βλέπουμε στην κλινική πράξη, είναι ένα ευρύ φάσμα οιδιποδειακών εκφάνσεων, τις οποίες υιοθετούν τα μέλη της οικογένειας, σε διαφορετικό βαθμό κάθε φορά. Ας έχουμε υπόψιν, ότι η οιδιποδειακή κατάσταση, ούσα η τελευταία στην εξέλιξη των μελών μιας οικογένειας, μεταφέρει στοματικά και πρωκτικά στοιχεία, τα οποία ψάχνουν να βρουν τη θέση τους, εντός του οιδιπόδειου συμπλέγματος. Αυτά, κατά κύριο λόγο, το χρωματίζουν και του δίνουν μια ποικιλομορφία, είτε προς την πλευρά της επιθετικότητας, είτε προς την πλευρά της ελεγκτικότητας, χαρακτηριστικά της περίπτωσης που θα παρουσιάσω. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό όμως, επί του οποίου έδωσε έμφαση και ο Karl Abraham, είναι η πρωκτική-σαδιστική φάση του οιδιπόδειου. Κατ’ αυτήν, η οποία είναι ιδιαίτερα συχνή στην κλινική πράξη, παρατηρούμε στην ψυχοπαθολογία του ατόμου, να είναι ελεγκτικό-φαλλικό ή φαλλικό-ελεγκτικό, αναλόγως με το ποια πλευρά της ενστικτικής ανάμειξης επικρατεί. Η περίπτωση στην οποία θα αναφερθώ, θεωρώ ότι υπάγεται σ’ αυτή την κατηγορία, όπου το φαλλικό στοιχείο παρουσιαζόταν άλλοτε ετεροφυλοφιλικό και άλλοτε το πρωκτικό στοιχείο παρουσιαζόταν με έντονα ομοφυλοφιλικά χαρακτηριστικά, λόγω της εκτεταμένης ενδιάμεσης θέσης, που είχε διευρύνει κατά τα χρόνια της ανάλυσής του. Αυτά ως μια ενδιάμεση θέση, μπορούσαν να παρουσιαστούν ακόμα και ως εξαρτητικές ψυχοπαθολογίες παροδικής εμφάνισης, με την πρόσκαιρη λήψη εξαρτητικών ουσιών. Η συγκεκριμένη οικογενειακή δυναμική, εδράζεται σε μια έντονη πρωκτικότητα. Η έλλειψη σεξουαλικής οικειότητας των γονέων, η προσπάθεια απόκρυψης της σεξουαλικότητας που εκδηλώνεται με τη μορφή μιας α-σέξουαλικής γονεϊκής συμπεριφοράς, οδηγεί το παιδί σε μια αίσθηση στασιμότητας του χρόνου, μεταξύ παθητικής συμπεριφοράς και διάχυτης επιθετικότητας, που παραπέμπει ενδεχομένως στην μη επαρκή λιβιδινοποίηση της σχέσης με το αντικείμενο.