Η θυσία και η ενοχή, πυλώνες της οικογενειακής σκηνής

Μανώλης Στεφανουδάκης

Την εποχή της πρωταρχικής ορδής οι άνθρωποι ζούσαν σε σπηλιές. Αργότερα ζούσαν μέσα σε σπίτια. Σήμερα ζουν εντός ενός σχηματισμού βασιζόμενου στο οιδιπόδειο σύμπλεγμα και αποκαλείται ‘οικογένεια’ – έναν όρο ψυχολογικό που έχει κυριαρχήσει σε κάθε επίπεδο και βασικά σε βάρος της ατομικότητας. Πρόκειται για έναν δυναμικό όρο που διαρκώς αλλάζει  και κατά βάση υποδηλώνει ότι οδεύουμε μονίμως προς έναν νέου τύπου ‘οικογένειας’: οι οικογένειες υπήρξαν μήτρο-κεντρικές, αργότερα πάτρο-κεντρικές σήμερα τείνουν να γίνουν όλο και περισσότερο μονογονεϊκές, ομοφυλοφιλικές, παρένθετες κ.λπ. Η γέννηση ενός παιδιού στο πλαίσιο μιας οικογένειας συνιστά το κυριότερο χαρακτηριστικό της διότι αναδεικνύει το ψυχολογικό πέρασμα δύο ελεύθερα συνουσιαζόμενων ανθρώπων από μια σχέση φαινομενικά ελεύθερη οιδιπόδειων παραμέτρων σε μια δέσμευση διαλογισμού όλου του φάσματος των οιδιπόδειων διαδρομών τους, των αναπαραστάσεων τους αλλά και του χειρισμού τους. Κατ’ αυτό το τρόπο η ‘οικογένεια’ φαίνεται να αντικατοπτρίζει και να φωτίζει τις ανάγκες της ζωής των ανθρώπων πάντοτε με επίκεντρο την συνουσιακή τους συνεύρεση αποκύημα της οποίας είναι η τεκνοποίηση ακόμη και στις πλέον φαντασιακές αυτών των περιπτώσεων. Η ψυχική ζωή επανασημασιοδοτείται εκ βάθρων και ως προς το παρελθόν, εννοείται και ως προς το διηνεκές. Με βάση μυθολογικές μορφές και κλινικό υλικό, θα προσπαθήσουμε να διαγράψουμε διαχρονικές αλλά και ατομικές ψυχικές διαδρομές που σκιαγραφούν  την παραπάνω προβληματική.