Από την οικογένεια στην ανεξαρτησία

Ελένη Δερβίση

Η μήτρα είναι η αρχαία πατρίδα των ανθρώπων σύμφωνα με τον Ferenczi. Από την ενδομήτριο ζωή υπάρχουν πρώιμες αισθήσεις στο έμβρυο με το ταξίδι της αυτονόμησης ενός ξεχωριστού από την μητέρα βρέφους να ξεκινάει αμέσως μετά το κόψιμο του ομφάλιου λώρου. Το στήθος της μητέρας είναι το πρώτο αντικείμενο με το οποίον έρχεται σε επαφή το βρέφος και γίνεται ο φορέας που θα προβληθούν οι φαντασιώσεις του. Η μητέρα έχει ήδη επενδύσει φαντασιακά το μωρό της πριν ακόμα γεννηθεί. Έτσι όταν τελικά γίνει η συνάντησή τους η δημιουργούμενη σχέση θα αποτελέσει έναν από τους πιο σημαντικούς πυλώνες της δόμησης του εγώ, αλλά και την αρχή της ψυχικής ζωής και της σεξουαλικότητας του ατόμου. Στη συνέχεια, ο αποχωρισμός της μητέρας από το παιδί προσφέρει δυνητικό χώρο για την περαιτέρω δημιουργία του εγώ του. Αργότερα δε το αχνό σβήσιμο της ενδοβληθείσης μητέρας από την συνείδηση δεν σημαίνει και εξαφάνισή της. Ο νέος χώρος που δημιουργείται συνιστά τον υποδοχέα του εγώ που  με την σειρά του θα δομήσει το δυνητικά σταθερό αντικείμενο. Εν κατακλείδι, κάθε πέρασμα από την δυαδική σχέση στην τριαδικότητα και στο οιδιπόδειο, την εισαγωγή της αρχής της πραγματικότητας απέναντι στο ναρκισσισμό και την ενοποίηση των μερικών αντικειμένων και των ακραίων συναισθημάτων αγάπης/μίσους δίνουν την δυνατότητα στον καθένα για απαρτίωση του εαυτού διαμέσου του αντικειμένου. Ο ενδιάμεσος χώρος είναι ένα χώρος συνδιαλλαγής και συγκερασμού αντιθέτων δυνάμεων που καλούνται να συνυπάρξουν. Η οικογένεια συνιστά εργαλείο επιβίωσης εντός ενός ενδιάμεσου χώρου της εμπειρίας όπου συχνά βρίσκουμε άλλοτε τον διαχωρισμό και άλλοτε την συνένωση των αντιθέτων. Κι’ έτσι οι πιθανότητες πληθαίνουν: η οικογένεια μπορεί ακόμη και να στερήσει από το υποκείμενο οτιδήποτε εσωτερικό του ανήκει; να διαλύσει κάθε γραμμή διαμεσολάβησης μεταξύ συνειδητού/ ασυνειδήτου του δημιουργώντας ένα ψυχολογικό κενό. Ένα κενό χωρίς επιθυμίες ικανές να το κάνουν να μπορεί να προχωρήσει στο μονοπάτι της δικής του ικανότητας για δημιουργία.

Κατά τη διάρκεια της ομιλίας θα προβληθούν και θα σχολιαστούν αποσπάσματα της ταινίας “Κυνόδοντας” του Λάνθιμου.